Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.
Cukrzyca typu 1.
Choroba spowodowana jest nieprawidłową aktywnością układu odpornościowego, który własne komórki beta wydzielające insulinę traktuje jako obce.
Cukrzyca typu 2.
Na skutek nadwagi lub otyłości rozwija się insulinooporność i dochodzi do uszkodzenia komórek produkujących insulinę. Cukrzyce typu 2 łączona jest z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi i niską aktywnością fizyczną.
Początkowo zaleca się zmianę nawyków żywieniowych i zwiększenie aktywności fizycznej. Mogą zostać dołączone także leki doustne. W kolejnych latach zwiększa się niszczenie komórek beta i konieczne jest uzupełnianie insuliny.
Czy masz cukrzycę? Typowe objawy cukrzycy typu 1:
- częste oddawanie moczu
- zwiększone pragnienie
- chudnięcie
- ogólne osłabienie
- oddech pachnący acetonem
- skurcze w nogach
Czym jest insulina?
Jest to hormon białkowy produkowany przez komórki beta. Są one zlokalizowane w trzustce w tzw. wyspach Langerhansa. Insulina wpływa na przemianę cukrów, ale bierze także udział w przemianie białek i tłuszczów. U osób z cukrzycą, insulina podawana jest w zastrzykach: podskórnie, domięśniowo i dożylnie.
Zasady rozpoznawania CUKRZYCY*:
- w przypadku występowania objawów cukrzycy należy wykonać oznaczenie glikemii przygodnej
– wynik ≥ 200 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy
- przy braku występowania objawów lub przy współistnieniu objawów i glikemii przygodnej < 200 mg/dl cukrzycę można rozpoznać na podstawie:
» dwukrotnego oznaczenia glikemii na czczo w godzinach porannych (każde oznaczenie należy wykonać innego dnia) – dwa wyniki ≥ 126 mg/dl są podstawą do rozpoznania cukrzycy
» jednorazowego oznaczenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) – wartość ≥ 6,5% jest podstawą do rozpoznania cukrzycy
» jeśli wynik jedno- lub dwukrotnego pomiaru glikemii na czczo wynosi 100–125 mg/dl lub glikemii na czczo poniżej 100 mg/dl lub HbA1c < 6,5% u osoby z uzasadnionym podejrzeniem nieprawidłowej tolerancji glukozy lub cukrzycy, należy wykonać doustny test obciążenia glukozą (OGTT) – glikemia w 120. minucie OGTT ≥ 200 mg/dl jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.
*Opracowanie na podstawie: Current Topics in Diabetes 2022 | Curr Top Diabetes, 2022; 2 (1): 1–134